Kredytobiorco, płacz i płać!

...złożył pozew przeciwko bankowi i zażądał w nim stwierdzenia nieważności zaciągniętego kredytu hipotecznego.  Umowa kredytowa została już przez bank wypowiedziana i nastąpiła egzekucja z nieruchomości obciążonej hipotekami, a ponadto z innych źródeł majątku kredytobiorcy, w tym wynagrodzenia za pracę.

Sąd jednak oddalił pozew o unieważnienie umowy kredytu we frankach szwajcarskich. Uznał bowiem, że nie ma podstaw do unieważnienia, ponieważ kredytobiorca zaakceptował warunki umowy i potwierdził podpisem ostrzeżenie o możliwości zmiany kursu waluty. Sprawa wydaje się bardzo poważna i może trafić nawet do Sądu Najwyższego. My tymczasem sprawdźmy, w jakich sytuacjach bank może wypowiedzieć umowę kredytową i rozpocząć egzekucję wierzytelności.

Kiedy bank wypowie kredyt?

Bank ma możliwość wypowiedzenia umowy kredytowej w dwóch sytuacjach, które określone są w art. 75 ustawy „Prawo bankowe”. Przepis ten upoważnia bank do wypowiedzenia umowy kredytowej w razie stwierdzenia, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy. Trochę inaczej wygląda sprawa z kredytami, które były zaciągnięte przed dniem 18 grudnia 2011 roku. Część z nich podlega „starej” ustawie o kredycie konsumenckim (pożyczki nieprzekraczające kwoty 80 000 zł, udzielane osobom fizycznym, określanym w ustawie mianem konsumentów). W takim przypadku, bank może wypowiedzieć umowę jeśli spełnione są trzy przesłanki:

• konsument nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat kredytu za co najmniej dwa okresy płatności, czyli najczęściej dwóch rat
• kredytodawca wezwał konsumenta, w trybie określonym w umowie kredytowej, do zapłaty zaległych rat lub ich części w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania
• pomimo upływu terminu wskazanego w wezwaniu konsument nie uregulował zaległości

Przepisy nowej ustawy o kredycie konsumenckim (obowiązującej od 18 grudnia 2011 roku) nie regulują terminów ani warunków wypowiedzenia kredytu, co miało miejsce w poprzednim stanie prawnym, a jedynie ogólnikowo stwierdzają, że warunki wypowiedzenia kredytu muszą być zawarte w umowie. Banki uszczegółowiły w ten sposób cztery sytuacje, które mogą spowodować wypowiedzenie umowy kredytowej.

• Nieprawdziwe dane

Za niedopuszczalną i grożącą wypowiedzeniem, bank uznaje sytuację w której kredytobiorca poda nieprawdziwe dane, które były niezbędne do uzyskania zdolności kredytowej i wpłynęły na udzielenie kredytu np. klient zaniży liczbę dzieci w gospodarstwie domowym lub wykaże na zaświadczeniu o dochodach niższą kwotę wynagrodzenia niż jest to w rzeczywistości.

• Zmniejszenie wartości zabezpieczenia

Szczególnie ważna przesłanka w przypadku kredytów hipotecznych. Bank ma prawo wypowiedzieć umowę kredytową jeśli wartość zabezpieczenia (np. wartość nieruchomości) znacznie się zmniejszy (wysokość tej zmiany, która skutkuje wypowiedzeniem umowy, powinna znajdować się w umowie kredytowej). Pamiętajmy jednak, że dla banku takie działanie to ostateczność. W przypadku kredytów we frankach, banki nie wypowiadały umów, a nawet zrezygnowały z żądania dodatkowego zabezpieczenia, pomimo tego, że wartość zadłużenia znacznie przekraczała wartość nieruchomości.

• Obciążenie nieruchomości bez zgody

Banki również przewidują wypowiedzenie kredytu, jeśli „obciążymy” księgę wieczystą nieruchomości, bez zgody banku. Sytuacja taka ma miejsce np. wtedy gdy wpiszemy kolejną hipotekę, która będzie stanowić zabezpieczenie kolejnego kredytu. Pamiętajmy, że banki mają interes w tym, by księga wieczysta była jak najbardziej „czysta”, czyli żeby nie zawierała żadnych dodatkowych wpisów np. służebności osobistej.

• Zwłoka wymagalnych rat

Najczęstszy powód wypowiedzenia kredytu. Liczba rat i terminy powinny zostać szczegółowo określone w umowie kredytowej i to bank z góry decyduje, kiedy i w jakich sytuacjach, może wypowiedzieć taki kredyt. Pewną szansą jest fakt, iż sądy w Polsce do takich zaległości podchodzą „pro-kliencko”. Pojawiają się orzeczenia w których sądy, pomimo zwłoki wymagalnych rat kredytu, nie uważają wypowiedzenia umowy kredytowej za dozwolone działanie.