Wiedza finansowa Polaków wciąż w powijakach

Po ich przeprowadzeniu okazało się, że jedna trzecia respondentów zna tylko jedno zastosowanie karty debetowej (tj. wypłatę gotówki z bankomatu). Kolejny niepokojący objaw to awersja do kont bankowych i kart płatniczych. Według profesor Maison wielu respondentów, którzy nie posiadają rachunku osobistego motywuje swoją decyzję obawami o bezpieczeństwo zdeponowanych środków. W trakcie opisywanego badania przeciwnicy ROR-ów twierdzili m.in., że po transakcji dokonanej kartą debetową właściciel sklepu może poznać stan konta i wypłacić wszystkie zgromadzone pieniądze przy pomocy wydruku. Powszechność takich opinii to konsekwencja niedostatecznej finansowej rodaków.

Czym skorupka za młodu nasiąknie …

Można by sądzić, że niedostatek wiedzy finansowej to cecha, która wyróżnia tylko starszych Polaków. Takie osoby przez większość swojego życia nie miały styczności z typowym rynkiem bankowym i ubezpieczeniowym. W czasach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej znaczenie usług finansowych było niewielkie. Skromną ofertę podstawowych produktów lokacyjnych, kredytowych i ubezpieczeniowych zapewniali państwowi monopoliści (Powszechna Kasa Oszczędności, Powszechny Zakład Ubezpieczeń). Starsze pokolenie Polaków nie przywykło również do działalności rynku kapitałowego. Dodatkowym czynnikiem, który utrudnia im orientację w ofercie nowoczesnych usług finansowych jest bariera technologiczna.

Po przeanalizowaniu wyników kolejnych ankiet okazuje się jednak, że spore braki w podstawowej wiedzy finansowej mają także osoby urodzone po transformacji ustrojowej. Kiepski stan świadomości ekonomicznej młodych Polaków obnażył m.in. ubiegłoroczny sondaż Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń i Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości. Pomysłodawcy wspomnianego badania podają, że:

34% uczniów szkół ponadgimnazjalnych nie zna znaczenia słowa „bessa”

podstawowe założenia reformy emerytalnej z 1999 roku są obce dla 60% osób, które uczą się w szkołach średnich

ponad 1/3 uczniów liceów, techników oraz szkół zawodowych uważa, że założenie lokaty bankowej to zadanie, które przerasta ich możliwości

W kontekście zaprezentowanych wyników warto wspomnieć, że elementy szeroko pojętej edukacji ekonomicznej zostały uwzględnione w podstawie programowej kilku przedmiotów szkolnych (m.in. matematyki, historii oraz wiedzy o społeczeństwie). Od 2003 roku w szkołach ponadgimnazjalnych funkcjonuje również obowiązkowy przedmiot o nazwie „Podstawy przedsiębiorczości”.

Jak to się robi za (zachodnią) granicą?

Edukacja ekonomiczna Polaków wciąż pozostaje domeną organizacji pozarządowych oraz nielicznych instytucji państwowych (m.in. Narodowego Banku Polskiego). Konieczność prowadzenia zorganizowanych działań w tym zakresie stała się szczególnie widoczna po aferze związanej z działalnością dużych parabanków lokacyjnych (Amber Gold i Finroyal).

Dobrym przykładem dla polskich polityków i przedstawicieli firm działających w branży finansowej mogą być inicjatywy podejmowane za naszą zachodnią granicą. Jedną z nich jest niemiecki program Sparkassen-SchulService, który funkcjonuje już od ponad trzydziestu lat. W 2005 roku jego walory zostały docenione przez Organizację Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO). Wspomniany program jest skierowany do trzech różnych kategorii wiekowych uczniów (6 - 10 lat, 11 – 16 lat i 16 - 19 lat). Jego młodzi uczestnicy korzystają z ponad stu różnych form materiałów dydaktycznych. Pomysłodawcy Sparkassen-SchulService zapewniają również odpowiednie materiały edukacyjne dla nauczycieli i wychowawców.